FINDIK 17 TL DEĞİL, 27 TL HAK EDİYOR.

AÇIKLANAN  FİYAT  FINDIK MALİYET FİYATIDIR

Rekoltede  Bitmek Bilmeyen Tartışmalar  Devam Ediyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı  2017-18 sezonu sonrası  almış  olduğu kararla fındık rekolte açıklamalarını  tekelden  yapılacağının ve bu kararında bakanlığın uhdesinde olacağı açıklamasının ardından  iki fındık sezonunu geride bıraktık. Bir önceki dönem 2018-19 sezonuna ilişkin fındık rekolte açıklamaları  farklı mecralardan ardı ardına gelmişti. Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Konseyi tıpkı geçmiş yıllar  da olduğu gibi 2019-20  fındık sezonunda da   ilk  rekolte açıklamasını  Amerika’nın  Florida kentinde  yaptı.38.kongresini gerçekleştiren konsey Türkiye den de temsilcilerinin hazır bulunduğu kongrede 2019-2020 fındık sezonu için 775 bin ton rekolte açıklaması yaptı. Diğer yandan TUİK’ de  2019-20  sezonu için 715  bin ton rekolte tahmini yaptı. Böylelikle Tarım ve Orman  Bakanlığının Rekolte açıklamalarına ilişki kararı bu yıl da yok hükmünde oldu. Diğer yandan Tarım ve Orman Bakanlığın  rekolte tahminine ilişkin  çalışmalar tamamlanmış olup Cumhurbaşkanın  fiyat  açıklaması esnasında 700 bin ton olarak duyrulmutur..2018-19 döneminde  konseyin açıklamış olduğu  tahmini rekolte  640 bin ton  gerçekleşen rekolte ise 515 bin ton olup  125 bin  ton  fazlan sapma olmuştu.60 bin ton kadar fazla sapma  da TÜİK  rekolte tahminlerinde gerçekleşmişti.

Ekonomik Dengeler Alt Üst Oluyor  Fındık Fiyatları   Geri Tepiyor

2014 yılı don afetinden bu yana fındık fiyatları çift  hanelerde dolaşmış hatta bir ara  22,00 TL sına kadar alıcı bulmuştur.2016-17 fındık sezonu başlangıcında hızla 15,00 TL sına kadar fiyatlar yükseliş göstermiş ardından fiyatlarda gerileme başlamış sezonda ortalama fiyat 12-12,50 bandında gerçekleşmiştir. Sezon sonuna doğru daha da baskılanan fiyatlar 8,00-8,50 TL bandına kadar gerilemiştir.2017-18 sezonunda TMO devreye sokularak 10 TL -10,50 TL alımlar yapılmıştır. 2018-19  fındık sezonun d a 15 TL ile başlayıp 12-13 TL bandına gerileyen  fiyatlar TMO’sinin gecikmeli olarak  14-14,50 TL dan  devreye sokulması ile 2019 yılı başlarında 15 TL bandını aşmış  Temmuz başına kadar 22 TL kadar yükselmiştir..2018 yılı Ağustos ayında  Dolar ve Euro da  önlenemeyen  ani artışlarla  fındık üretim sürecindeki Tarımsal girdilerde ; ilacından gübresine alet ekipmanından  işçi ücretlerine%50-100  kadar artışlar olmuştur .Fındık çiftçisi bir yandan artan  fahiş maliyetler diğer yandan  yükselen döviz kurları sonrasında fındık fiyatlarında da yüksek fiyat beklentisi içindedirler .Oysa  fındık fiyatları yaklaşan  hasat öncesi serbest piyasada  15 TL bandının da altına düşerek yeniden 12-13 TL  bandına  geri sardırılmıştır.

Fındık 17 TL Değil 27 TL Hak Ediyor.

Fındık-SEN olarak bir önceki sezon fındık fiyatını 18,25 TL açıklamıştık.Sezon sonlarında  fındık fiyatları 22 TL kadar çıkmıştı.25 Temmuz da Cumhurbaşkanı tarafından yapılan açıklama da fındık müdahale alım fiyatı Levant kalite fındık için 16,50 TL ve Giresun Yağlı Kalite fındık için 17 TL olarak belirlenmiştir .Aynı açıklama da gübre, mazot ve alan bazlı destek ödemesi olan ve kg da  ortalama 1,78 TL karşılık gelen ek ödeme ile 19 TL fiyat verildiği değerlendirilmesi yapılmıştır .Oysa ek ödemeler fındık maliyet çalışmalarında yan gelir olarak maliyetten düşürülmektedir. Daha sade bir ifade ile ek ödemeler maliyetin içerisindedir. Aslında  Cumhurbaşkanına  açıklattırılan bu fiyat fındık maliyet fiyatıdır. Her  ne kadar  Fındık fiyatlarının 11-12 TL bandına  gerilediği bir süreçte  açıklanan bu fiyatlar çiftçiler  nezdinde genelde  olumlu karşılanmış olsa da   tarımsal ilacından gübresine ve işçi ücretlerine kadar  tarımsal girdilerde %50-100 artışlar olduğunu unutmamak gerekir. Görece olarak iyi fiyat vurgusu algı yönetmeye yöneliktir. Fındık çiftçisi  açıklanan fiyatlardan hoşnut  görünse de orta ve uzun vade de kazanan Şirketler olacaktır .Fındık da algı yanılması yaşandığı bir gerçektir. Gittikçe derinleşen ekonomik kriz ve dövizdeki olası  artışlar bu fiyatları anlamsız kılacak kazanan çiftçi ve ülke ekonomisi değil şirketler olacaktır. Kaldı ki verilen 16,50TL-17 TL fiyat mazot, gübre ve alan bazlı ödemeler düşüldüğümde ancak maliyeti karşılamaktadır. Bu fiyatta . yaklaşık 2,50 Euro bandındadır. Geçen sezon 1,50 -2,00 Euro  bandı  üzerinden kurgulanan senaryo olası döviz artışı ile bu sene de kuvvetli ihtimal devam edecektir. Ayrıca TMO’nin  fındık müdahale alımlarını nasıl yapacağı ve ürün bedellerini nasıl ödeyeceği de oldukça önem taşımaktadır.

Fındık Üreticileri Sendikası olarak kurulduğumuz 2004 yılından bu yana her hasat öncesi fındık referans fiyatlarını açıkladık. Referans fiyatın  hesaplamasında dünyada yetişen diğer ürünlerin fiyatları nasıl hesaplanıyorsa aynı kriterleri esas aldık. Yani fındık maliyet fiyatı üzerine % 25 kar  payı ve onun da üzerine  dört kişilik çekirdek ailenin yaşam standardını esas alan  ve ekonomik göstergelerde alım gücünün daha da azaldığı noktasından tahmini  %  20 yıllık enflasyon farkını da içine alan  % 40 ‘lik   insanca yaşama payı ekleyerek fındık fiyatını hesapladık. Rekolte tahminlerini iklim koşulları ve külleme hastalığının verim kaybına etkilerini  dikkate alarak ortalama maliyeti 15,82 TL olarak belirledik.Çıkan bu maliyet fiyatının üzerine % 25 kar payı + % 40 insanca yaşama payını eklediğimizde; 1 kg fındığın fiyatı en az   27,67  TL olmalıdır.

Müdahale Alımları TMO’ sine Değil Fiskobirlik’e Yaptırılmalı

 Fındık piyasasını TMO değil, FİSKOBİRLİK düzenlesin. Öncelikle FİSKOBİRLİK ‘in geçmişten fındık çiftçilerine olan borçlarının ödenmesi ile işe başlansın.FİSKOBİRLİK’in piyasayı düzenleyebilmesi için de TMO’ya alım için ayrılan para FİSKOBİRLİK’e destek olarak verilsin.TMO yerine FİSKOBİRLİK desteklense ve güçlendirilseydi, FİSKOBİRLİK üretici, tüketici ve ülke ekonomisi yararına düzenleyebilir, yeniden istihdam sağlayabilirdi. Fakat hükümet tercihini üretici, tüketici ve ülke ekonomisinden yana  değil de Şirketlerden yana kullanıyor

Fındık Her Geçen Gün Bize Yabancılaşıyor

Bir zamanlar Fiskobirlik’in  tek başına söz sahibi olduğu fındık ihracatında artık İtalyan,Alman ve Fransız çok uluslu gıda ve tarım şirketleri belirleyici konumdalar .Bir avuç Tarım ve gıda Şirketi  yüzbinlerce çiftçi ailenin ve  ülkemizin  kaderini ellerinde tutuyorlar.İtalyan Ferrero ve onun Türkiye deki kolu Oltan  Gıda fındık ihracatında oldukça önemli bir yer tutmaktadır .Bu şirketler sadece fındık ihracatı yapmayıp aynı zamanda ülkemizde bir çok çalışanı ile sahada da yer almakta adeta Taım Bakanlığı işlevinde çalışmaktadırlar..Ayrıca Almanya gibi ülkeler  fındık üretmemesine rağmen dünya fındık ticaretinde önemli bir rol oynamaktadırlar.

Her Yol Şirket Tarımcılığına Çıkıyor.

11-12 Nisanda gerçekleşen fındık çalıştayı  sonuç bildirgesinden de anlaşılacağı üzere önümüzdeki aylarda açıklanacak olan “Tarımda Milli Birlik Projesi”  nin bir ön sunumu gibi olmuştur.Adında millik vurgusu yapılsa da bu proje aslında uluslar arası ve ulus ötesi tarım ve gıda şirketlerinin amaçlarını önceleyen “Tarımda Tam Şirketleşme Projesidir”.Bir diğer adıyla Şirket Tarımcılığı sürdürülebilir bir sömürü sistemini hakim kılmak için toprağımızdan suyumuza tüm ortak varlıklarımıza bir sahip edasıyla yaklaşıyor ve kendi topraklarımızda fındık çiftçilerini marabalaştırıyor.

Çiftçiler Daha da Yoksullaşıyor                     

Ekonomik kriz  daha da derinleşmekte, döviz kurlarındaki  belirsizlik ve yüksek faiz politikaları  ile  hammadde olarak dışa bağımlı  girdi fiyatlarında   sürekli artışlar  sonrasında fındık çiftçisi yoksulluğa  mahkum edilmektedir. Diğer yandan  elektrik, su, ekmek, şeker  ve tüpgaz  v.b  yaşamsal girdilerdeki zamlar fındık çiftçisinin katlanamayacağı boyutlara gelmiştir.

Fındık çiftçisinin  insanca yaşamasın için gerekli olan ekmek,şeker vb  yaşamsal ve tarımsal  girdilerin fiyatları sürekli artarken fındık fiyatlarındaki geriye sarmalar borç sarmalının büyümesine sebep olmuş fındık çiftçisi kendi kaderine terk edilmiştir.Dönem içerisinde domates,patates ve soğan  kg fiyatları 10TL bandını aşarak fındık fiyatlarına yaklaşmıştır.  Darbe girişiminden sonrası ve KHK düzenlemeleri ile olağanüstü dönemlerle geçiştirilen  ve bir türlü olağana dönmeyen süreç ve de ekonomide yaşanması olası  derin krizler fındık çiftçisini daha da yoksullaştıracaktır.

 İhracat   Gelirleri Düşüyor

Geçen  sezonda  dolar 3,50-4,00TL bandından 7,00-7,25 TL bandına   euro da  4,00-4,50 bandında n 7,50-8,00 TL bandına sıçramış  ihraç ürünü fındık  fiyatında bu ani döviz artışlarına karşılık hiçbir artış olmamış  sezon başında 15,00 TL sından alıcı bulan fındık sezon içerisinde  1100-12,00 TL kadar gerilemiştir..TMO ‘sinin gecikmeli olarak 14-14,50 TL dan alımlara başlaması  ile fındık fiyatları önce 15 TL bandına ardından da 22 TL bandına kadar yükselmiştir. İhracatın büyük bir bölümü İtalya, Almanya ve Fransa başta olmak üzere AB ülkelerine gerçekleşmiştir. Bir önceki döneme göre ihracat miktarında  15  bin tonluk  bir azalış ve    ihracat gelirinde de  186 milyon  dolarlık  bir gerileme olmuştur.

Kaynak ; İhracatçılarBirliği-istatistik tabloları

İklim Koşulları   Çiftçileri Yaşamlarını Alıyor

          İklim koşulları ve buna bağlı     külleme hastalığı artarak devam etmekte olup fındık üretiminde önemli ölçüde verim kaybına devam ediyor.. Birde buna son 100 yılın  en yağışlı  Temmuzu eklenince fındık da verim kayıpları kaçınılmaz olacaktır. Ayıca daha birkaç gün önce Düzce ve Akçakoca  bölgesinde  yaşanan sel afetinde  yaşam kayıpları dahi olmuştur. Bu bağlamda Fındık çec olup çuvala girene kadar bir şey konuşmak anlamsız olmaktadır. .Fındıkta  tarım sigortası yaptıranların sayısı bir önceki yıla göre artış gösterse de henüz yeterli sayıda değildir .Bunun sebebi de  hem primlerin yüksek olması hem de sigorta sisteminin yaygınlaşmasını sağlayacak bir anlayıştan uzak olmamızdır .Her ne kadar primin %50’si  devlet tarafından karşılansa da bu oran  don teminatında %60 oranına kadar çıkmakta olup geriye kalan prim ödemeleri  çiftçiler tarafından ödenmektedir. Primler yüksek ve sigorta sistemi çiftçiler lehine değil de daha çok şirketleri koruma ve kollamaya yönelik kurgulanmıştır. Tarım sigortasında  bu durumun sürdürülebilirliği gittikçe zayıflamaktadır. Aksi taktirde bankalardan kredi kullanmayanlar dışında sigorta yaptıracak çiftçi  kalmayacaktır.

Çiftçiler Talep Ediyor

Fındık -SEN olarak Tarım Ve Orman Bakanlığına ve ülke kamuoyuna Çiftçilerin Cenevre de  Birleşmiş Milletler tarafından kabul gören haklarından bir tanesinin de Tarımsal Üretimde Fiyat ve Piyasa Belirlemede Özgürlük Hakkı olduğunu ve çiftçilerin bu kapsamda adil bir piyasaya  ve tatmin edici  bir fiyata ulaşma haklarını hatırlatmak öncelikli görevimizdir.

Fındık-SEN olarak fındık tüm tarafların kazanacağı bir formülün peşinde değiliz.Çok iyi bilmeliyiz ki  bir tarafta üreten çiftçiler diğer tarafta ürettiklerimizi yok pahasına almaya çalışan şirketler var. Şirketler kazanırsa paralar ülke ekonomisine değil Çok uluslu Şirketlerin havuzuna akacaktır. Oysa fındık çiftçileri kazanırsa ülke ekonomisi de kazanacaktır. Onun içindir ki AKP hükümeti ve ona bağlı Tarım ve Orman Bakanlığı TMO’sini değil sezon başında FİSKOBİRLİK’i  devreye sokmalı ve  fiyatları yeniden revize etmelidir.

FİSKOBİRLİK’in    üretimden  pazarlamaya kadar   zincirin  her halkasına sahip olacak şekilde   ve fındık çiftçilerinin yönetimlerini demokratik olarak belirleyecekleri bir yapıya kavuşturulmasını talep . ediyoruz. ANAP-DSP-MHP koalisyonu döneminde sözde özgürleştirme yasası olarak çıkarılan   4572 sayılı kooperatif yasasının şirketler lehine olan hükümleri  kaldırılsın diyoruz.

Gerek Uluslar arası sözleşmelerden gerekse de  Anayasadan gücünü alan Fındık çiftçilerinin, bağımsız olarak sendikal örgütlenmesini sağlayacak iç hukuk düzernnlemeleri yapılsın.Var olan Ziraat Odaları,Birlikler  v.b çiftçi örgütleri de demokratik yapılara kavuşturulmasını talep ediyoruz.

Lisansı depoculuk şirketlere kazandırmaya yönelik değil,fındık çiftçilerinin yararına olacak şekilde kurgulanmasını talep ediyoruz.

Tarım Sigortaları Yasası şirketlerin kazancını artırmak için değil,fındık çiftçilerinin zor günlerinde yardımcı olmak amacıyla yeniden düzenlenmesini talep ediyoruz.

Fındık çiftçileri eksiksiz sosyal güvenceye kavuşturulmasını talep ediyoruz.

Mevsimlik işçiler için  2009 yılında hazırladığımız rapordan sonra ulaşım,barınma ve çocuk emeğinin kullanılmasında birtakım olumlu gelişmeler olsa da yeterli   değildir.Hala hazırda mevsimlik tarım işçileri düşük ücretli ve sosyal güvencesiz çalışmaya devam etmektedirler. Mevsimlik işçilerin koşullarının iyileştirmesinin garantiye alınmasını  çocuk emeğinin kullanılmamasını talep ediyoruz.29/07/2019

                                                                                                               Kutsi YAŞAR

                                                                                                              Fındık-SEN Gn.BŞK.

2019 FINDIK  MALİYETİ